Türkiye Hızla Yaşlanıyor, Peki Finansal Hazırlık Ne Durumda?

Türkiye, genç nüfus yapısı ile tanınsa da son yıllarda demografik yapıda belirgin bir değişim yaşanıyor. Yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı giderek artarken, bu dönüşüm hem sosyal hem ekonomik açıdan önemli sonuçlar doğuruyor. Bireysel Emeklilik Sistemi ve yakın zamanda hayata geçmesi hedeflenen Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, yaşlanmaya finansal hazırlık alanında önemli bir eksiği kapatacak.

TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) son verilerine göre, 65 yaş ve üzerindeki bireylerin toplam nüfusa oranı 2020'de %9,5’ken, bu oran 2023 itibarıyla %10,2’ye yükselmiş durumda. Bu artış, 2000’li yılların başında %6 seviyelerinde olan yaşlı nüfus oranının belirgin bir şekilde yükseldiğini gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan değerlendirmelerde, %10 eşiğini geçen ülkeler "yaşlı nüfusa sahip" olarak tanımlanıyor. Türkiye de bu sınıfa girerek, hızla yaşlanan toplumlar arasında yerini aldı.

Doğurganlıkta kritik düşüş

Türkiye’nin yaşlanma oranlarındaki artışın temel nedenleri arasında doğurganlık oranındaki düşüş, yaşam süresindeki uzama ve sağlık hizmetlerindeki iyileşmeler yer alıyor. 2000’li yıllarda kadın başına düşen doğurganlık oranı 2,5’ken, bu oran 2023’te 1,7’ye geriledi. Aynı dönemde ortalama yaşam süresi 70’lerden 78’lere yükseldi.

Bu değişim, ekonomik ve sosyal yapıda çeşitli etkiler yaratıyor. İş gücü piyasasında yaşlanma nedeniyle emeklilik yaşının uzatılması gündeme gelirken, sağlık ve sosyal güvenlik sistemlerinin üzerindeki yük artıyor. Aynı zamanda, yaşlı bireylerin sosyal hayata katılımını teşvik edecek politikaların önemi de giderek artıyor.

Gelecek Öngörüleri

Birleşmiş Milletler’in projeksiyonlarına göre, Türkiye’nin yaşlı nüfus oranı 2050’de %20’ye ulaşabilir. Bu durum, Türkiye’nin demografik fırsat penceresini kapatıp “yaşlı toplum” statüsüne geçeceğini gösteriyor. Bu nedenle, yaşlanan nüfusun ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı politikalar geliştirilmesi büyük önem taşıyor. Örneğin, yaş dostu şehirler oluşturmak, yaşlı bireylerin yaşam kalitesini artıracak sağlık ve bakım hizmetlerini yaygınlaştırmak gibi adımlar bu süreçte kritik olacak.

Türkiye Yaşlanmaya Finansal Olarak Hazır mı?

Yaşlanma süreci, bireylerin uzun vadeli finansal planlama yapmasını zorunlu kılarken, ülke ekonomisinin de bu yükte dengeyi sağlaması gerekiyor. Ancak Türkiye’deki emeklilik sisteminin mevcut durumu, toplumsal olarak yeterli finansal olgunluğa ulaşılmadığını gösteriyor. Klasik sosyal güvenlik sistemleri, uzun vadede yaşlı nüfusun artan taleplerini karşılamada yetersiz kalabilir. Bu noktada, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) öne çıkıyor.

Emeklilik şirketleri, yaşlanmaya hazırlık konusunda kritik bir işlev üstleniyor. Toplumun uzun vadeli tasarruf alışkanlıklarını geliştirmek için farkındalık kampanyaları düzenleyen şirketler, aynı zamanda çeşitli fon seçenekleriyle bireylerin yatırımlarını çeşitlendirmesine olanak tanıyor. Ancak bu adımların daha etkin olması için toplumsal bilinçlendirme çalışmalarının artırılması ve şirketlerin dijital platformlarla müşterilere daha hızlı ve kolay erişim sunması gerekiyor.

BES’in Önemi ve Entegrasyonu

Bireysel Emeklilik Sistemi, toplumun yaşlanma ile ortaya çıkan finansal gereksinimlerine bir çözüm olarak konumlandırılıyor. Sistemin otomatik katılım modeliyle genç yaş gruplarından itibaren tasarruf yapmaya başlayan bir nesil yaratılması hedefleniyor. BES fonlarının devlet desteğiyle güçlendirilmesi, katılımcıların uzun vadeli birikimlerini daha cazip kılıyor. Ancak yaşlanma gibi çok boyutlu bir konuya yanıt verebilmek için BES’in sosyal güvenlik sistemiyle daha entegre bir yapıya kavuşturulması gerekiyor. Yeni dönemde Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ile bu adımın da atılması hedefleniyor.