134,4 bin katılımcı BES’ten emekli olmaya hak kazandı
Bireysel Emeklilik Sistemi gelişimini sürdürürken sistemden emekli olmaya hak kazanan katılımcıların sayısı da her geçen gün artıyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) verilerine göre 2020 yılı kasım ayı itibarıyla sistemden emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısı 134 bin 458 kişi olarak görüldü. Emeklilik hakkı kazanan katılımcı sayısı bir önceki 2019 yılı sonuna kıyasla ortalama yüzde 18,7 oranında arttı
Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 13 Kasım 2020 tarihli verilerine göre sistemde 6 milyon 889 bin 489 adet katılımcı bulunuyor. Aynı tarihli verilere göre birikimlerini düzenli ya da toplu ödeme şeklinde almak suretiyle sistemden emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısı ise 134 bin 458. Bu sayısı 2019 yılının sonunda 113 bin 250 iken bir yıla yaklaşık sürede emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısının yüzde 18,7 oranında arttığı görülüyor.
Sistemden emekli olmaya hak kazanan katılımcı adedinin yıllara göre gelişimi incelendiğinde 2015 yılında 27 bin 306 olan emekli sayısının 2016 yılında yüzde 61,5 oranında artarak 44 bin 101’e, 2017 yılında yüzde 45,5 oranında artarak 64 bin 170’e ve 2018 yılında yüzde 38,8 oranında artarak 89 bin 119’a yükseldiği görülüyor. 2019 yılına gelindiğinde ise emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısı yüzde 27 oranında artışla 113 bin 250’ye yükseldi.
BES emeklileri, birikim yapmaya devam edebiliyor
Sistemden emekli olmak için katılımcının sisteme ilk giriş tarihinden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalması ve 56 yaşını tamamlaması gerekiyor. Katılımcının birden fazla emeklilik sözleşmesi bulunması halinde tüm sözleşmelerden emekliliğe hak kazanması için en az birinden bu hakkı kazanması yeterli. Ayrıca emeklilik hakkını kullanmak isteyen katılımcının tüm sözleşmelerini birleştirmesi de gerekiyor. Sisteme dış sistemlerden (birikimli hayat sigortaları ile vakıf, sandık, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketi) aktarım yaparak dahil olan katılımcılar, ilgili mevzuat gereği dış sistemlerde geçirdikleri süre ve aktarılan tutarlara göre hesaplanan sürelerin BES’te geçirilen süreye eklenmesi yoluyla, sisteminde emekliliğe hak ediş için geçerli olan koşullardan biri olan 10 yıl sistemde kalma koşulunu sağlamadan emeklilik hakkı kazanabiliyor. Ancak bu katılımcıların her durumda emekli olarak sistemden ayrılabilmeleri için en az 3 yıl sistemde kalmaları gerekliliği aranıyor.
Emekliliğe hak kazanan ve bu hakkı kullanmak isteyen katılımcı; toplu para, programlı geri ödeme ve yıllık gelir sigortaları tercihlerinde bulunabiliyor veya birikimini bu seçenekler arasında paylaştırabiliyor. Emeklilik hakkını kullanmak istemeyen katılımcı sistemde kalmaya devam edebiliyor. İsteyen katılımcı devlet katkısı dahil bireysel emeklilik hesabındaki tutarları, elde ettiği getiri üzerinden yüzde 5 stopaj ödeyerek toplu para olarak alabiliyor. Programlı geri ödemeyi tercih eden katılımcı, sistem içinde kalarak bir program çerçevesinde; aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık dönemlerde bireysel emeklilik hesabından birikimlerinin ödenmesini talep edebilirken daha sonra birikimlerinin tamamını istediği anda alabiliyor.
Yıllık gelir sigortası ise, toplu veya belirli süreler içinde yapılan katkılara göre hemen veya belli bir süre sonra başlayan, sigortalıya veya lehdarlarına ömür boyu veya belirli süreler için yapılan düzenli ödemeler olarak biliniyor. Yıllık gelir sigortası kapsamındaki ödemenin şekli ve tutarı yapılacak yıllık gelir sigortası sözleşmesinin hükümlerine bağlı olarak farklılık gösterebiliyor. Yıllık gelir sigortası sözleşmesi, emeklilik sözleşmesinin bir parçası değil, emekliliğe hak kazanıldıktan sonra bir emeklilik veya hayat sigortası şirketi ile düzenlenebilecek ayrı bir sözleşme olarak biliniyor.
Emeklilerin yüzde 80’i sistemde kalmaya devam etti
EGM verilerine göre 2020 yılı eylül ayı itibarıyla emeklilere ödenen toplam tutar 304,6 milyon TL’yi aştı. Bu rakam 2014 yılında 58,6 milyon TL iken 2015 yılında 92,4 milyon TL’ye yükseldi. 2016 yılında emeklilere ödenen toplam tutar 92,1 milyon TL, 2017 yılında 115 milyon TL 2018 yılında 164,9 milyon TL ve 2019 yılında ise 132,3 milyon TL oldu.
Katılımcılara yapılan ödeme tutarlarına bakıldığında, Eylül 2020’de ortalama birikimin 162 bin TL civarında ve ortanca birikimin de 83 bin TL civarında olduğu, emeklilerin yüzde 25’inin 42 bin TL veya üzerinde emeklilik ödemesi aldığı görüldü.
2019 yılı sonunda emeklilik hakkını elde etmiş olan 113 bin 250 katılımcının 23 bin 423’ü, yani yüzde 20,6’sı sistemden birikimlerinin tamamını alarak ayrılırken geriye kalan yakalşık yüzde 80’lik kısmı sistem içerisinde birikim yapmaya devam etti. Katılımcıların dış sistemlerden aktarılan ve sisteme ödenen tüm ödemeleri dikkate alındığında 6.728 milyon TL’lik tutar, sistemde geçirdiği süre sonunda gelir vergisi stopajı sonrası 9.904 milyon TL’ye ulaştı.
Emeklilik hakkını kullanmayan katılımcıların birikimi 3.418 milyon TL’yi aştı
2019 yılı sonu itibarıyla emekliliğe hak kazanan fakat bu hakkını kullanmayan katılımcıların, 31 Kasım 2019 itibarıyla yürürlükteki sözleşmelerinin fon tutarı toplamı, katılımcı yaş aralıkları detayına göre incelendiğinde katılımcıların 2019 yılı sonu itibarıyla 106 bin 516 sözleşmesinde, 3.418 milyon TL birikimi ve 351 milyon TL devlet katkısı fon tutarının mevcut olduğu görülüyor.
Emeklilik hakkını kullanan katılımcıların büyük çoğunluğu 120 ay üzeri boyunca sistemde kalmış katılımcılar iken 60-120 ay süreyle sistemde kalan katılımcıların sayısı da onu takip ediyor.
Verilere göre 2020 yılı Ekim ayı sonu itibarıyla 19 bin 620 katılımcı sistemden emekli olmayı hak etti ve toplu para almayı tercih etti. Bu katılımcıların devlet katkısı hariç fon tutarı 2,3 milyar TL idi. Aynı tarihte 766 adet katılımcı ise emeklilik hakkı elde ederek düzenli ödeme almayı tercih etti. Bu katılımcıların devlet katkısı hariç fon tutarları ise 17,2 milyon TL olarak görüldü.
